Konserwacja systemu sygnalizacji pożaru – jak ją wykonać prawidłowo?

System sygnalizacji pożaru (SSP) stanowi kluczowy element bezpieczeństwa w wielu budynkach i obiektach. Jego głównym zadaniem jest automatyczne wykrywanie i przekazywanie informacji o pożarze, a także zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie pożaru. Skuteczność tego systemu zależy od odpowiedniego doboru urządzeń oraz ich właściwego rozmieszczenia, a jego regularna konserwacja i utrzymanie są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników obiektu. Dowiedz się, dlaczego stosuje się SSP i jakie czynniki wpływają na jego skuteczność oraz bezpieczeństwo użytkowania.

Po co stosuje się system sygnalizacji pożaru (SSP)?

Jak już wspomniano na wstępie, podstawowym zadaniem systemu jest samoczynne wykrywanie i przekazywanie informacji o pożarze. System składa się z urządzeń przeciwpożarowych, których stosowanie ma zapobiec powstaniu, pomóc wykryć oraz zwalczyć pożar lub ograniczyć jego skutki. Można tutaj wymienić takie elementy jak: centrala (CSP), ręczne ostrzegacze pożarowe (ROP), sygnalizatory, moduły sterujące i monitorujące, czujki dymu, czy zasilacze. Jeśli chodzi o skuteczność wykrywania, to kluczowy jest wybór odpowiednich urządzeń (skuteczność wykrywania pożarów testowych) oraz właściwe rozmieszczenie czujek pożarowych (dopuszczalna powierzchnia dozorowania). Poprawnie dobrane i rozmieszczone czujki zapewniają, że fałszywe alarmy pożarowe w zasadzie nie będą występować przy zachowaniu skuteczności wykrywania na bardzo wysokim poziomie. Szczegóły odnośnie rozmieszczania oraz doboru czujek dymu można znaleźć w wytycznych projektowania instalacji sygnalizacji pożarowej SITP WP-02:2021. Nie bez znaczenia jest również lokalizacja innych elementów takich jak sygnalizatory, czy ROP-y. Przykładowo zgodnie ze standardem CNBOP–PIB–0011 Ochrona przeciwpożarowa – Ręczne ostrzegacze pożarowe, wysokość montażu ręcznego ostrzegacza pożarowego powinna znaleźć się w zakresie 1,2-1,6 m ponad poziomem podłogi. W celu zapewnienia jak najwyższego poziomu niezawodności oraz skuteczności działania wszystkie zastosowane elementy muszą być ze sobą kompatybilne. Niezbędne jest również przeprowadzanie okresowych czynności mających na celu ich kontrolę oraz konserwację. Osoby fizyczne projektujące, instalujące oraz wykonujące czynności konserwacyjne urządzeń przeciwpożarowych powinny mieć odpowiednie kompetencje, doświadczenie oraz kwalifikacje.

Kiedy stosuje się dźwiękowy system ostrzegawczy?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, w obrębie określonych budynków konieczne jest stosowanie systemu sygnalizacji pożaru. Można tutaj wymienić, chociażby: budynki handlowe, wystawowe, teatry, kina, budynki do celów gastronomicznych, sale widowiskowe oraz sportowe, szpitale, muzea i wiele innych. Czynnikami, które decydują o konieczności zastosowania w obiekcie systemu sygnalizacji pożaru, są: liczba miejsc lub powierzchnia strefy pożarowej. Po przekroczeniu podanej w rozporządzeniu liczby miejsc, czy powierzchni strefy pożarowej zainstalowany musi zostać dźwiękowy system ostrzegawczy (DSO). Niezależnie od wybranego rozwiązania, generowane alarmy pożarowe powinny być skuteczne i jednoznaczne, co może przyczynić się finalnie do sprawniejszej ewakuacji w warunkach zagrożenia.

Jak wdrożyć sprawny system sygnalizacji pożaru?

Zasadniczo proces wdrożenia SSP można podzielić na 8 etapów:

W każdym z wyżej wymienionych etapów należy wziąć pod uwagę wymagania, które są ściśle określone w specyfikacji technicznej PKN-CEN TS 54-14 Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji. Jak widać proces wdrożenia systemu sygnalizacji pożaru, jest wieloetapowy i rozległy. W wyżej wspomnianej specyfikacji technicznej można znaleźć informacje, które pomogą zrealizować go zgodnie z przyjętymi standardami.

Konserwacja systemu sygnalizacji pożaru

Poprawność działania zgodnie z przyjętymi założeniami jest uwarunkowana od regularnej konserwacji systemów sygnalizacji pożarowej. W celu realizacji przeglądów okresowych oraz obsługi technicznej powinien zostać opracowany harmonogram konserwacji. Zawarte powinny w nim zostać czynności konserwacyjne obsługi codziennej, miesięcznej, kwartalnej, czy rocznej. Regularna konserwacja systemu sygnalizacji pożaru pozwala wykluczyć:

• możliwe awarie,
• ingerencję ludzi w działanie systemu,
• wystąpienie ukrytych wad sprzętu,
• nieprawidłowy montaż poszczególnych elementów systemu,
• wpływ czynników zewnętrznych/atmosferycznych, czy wpływ uszkodzeń mechanicznych na poprawność pracy.

Konserwacja systemu sygnalizacji powinna być prowadzona wyłącznie przez przeszkolonych specjalistów w zakresie przeglądów, obsługi technicznej oraz napraw instalacji. Poszczególne elementy sygnalizacji pożarowej powinny być poddawane przeglądom technicznym zgodnie z opisanymi poniżej wytycznymi.

Warto podkreślić, że w ramach obsługi codziennej użytkownik i/lub właściciel powinien zapewnić sprawdzenie stanu, w jakim znajduje się Centrala Sygnalizacji Pożarowej oraz tablice sterownicze – dozorowanie. Wszelkie odchylenia od stanu dozorowania powinny być odnotowane w książce pracy. Dodatkowo o takim fakcie należy niezwłocznie poinformować firmę zajmującą się konserwacją. Przy każdym alarmie należy podjąć odpowiednie działania. Jeżeli instalacja była włączana, sprawdzana lub wyciszona to powinna zostać przywrócona do stanu dozorowania. Wszelkie nieprawidłowości i odstępstwa powinny zostać odnotowane i bezzwłocznie usunięte.

W ramach obsługi miesięcznej użytkownik i/lub właściciel powinien zapewnić, aby przynajmniej raz w miesiącu sprawdzono działanie wszystkich awaryjnych zespołów prądotwórczych oraz zweryfikowano zapas paliwa, który w razie konieczności powinien zostać uzupełniony. Przeprowadzić trzeba także: testy wskaźników oraz weryfikację zapasów papieru, tuszu, taśm dla drukarek.

Obsługa kwartalna jest realizowana przez specjalistę, który powinien zweryfikować działanie przynajmniej jednej czujki lub ręcznego ostrzegacza pożarowego w każdej strefie. Ma to na celu sprawdzenie, czy CSP prawidłowo odbiera i wyświetla określone sygnały, emituje sygnał akustyczny oraz uruchamia wszystkie inne urządzenia. Specjalista powinien także sprawdzić, czy monitoring uszkodzeń CSP działa prawidłowo, a sama CSP jest zdatna do uaktywnienia wszystkich trzymaków i zwalniaków drzwi. W miarę możliwości specjalista powinien także sprawdzić zadziałanie łącz do straży pożarnej lub zdalnego centrum stałej obserwacji. Niezbędna jest także weryfikacja, czy w budynku nie nastąpiły jakieś zmiany wpływające na rozmieszczenie czujek, ręcznych ostrzegaczy pożarowych, czy sygnalizatorów.

Obsługa roczna jest także realizowana przez specjalistę. Podczas obsługi rocznej wykonywane są wszelkie próby zalecane dla obsługi codziennej, miesięcznej i kwartalnej. Dodatkowo poprawność działania każdej czujki powinna być sprawdzona zgodnie z zaleceniami producenta. Specjalista powinien także sprawdzić zdatność CSP do uaktywniania wszystkich funkcji pomocniczych. Niezbędna jest także kontrola wzrokowa połączeń kabli oraz sprzętu – czy są sprawne, nieuszkodzone oraz odpowiednio zabezpieczone. Kolejną czynnością, którą należy przeprowadzić jest weryfikacja, czy w budynku nie nastąpiły zmiany wpływające na rozmieszczenie czujek, ROP-ów, czy sygnalizatorów. Dodatkowo weryfikowana jest wolna przestrzeń w obrębie czujek oraz to, czy wszystkie ROP-y są dostępne i widoczne. Ostatnim punktem jest sprawdzenie i próby wszystkich baterii akumulatorów. Podobnie jak w obsłudze codziennej, miesięcznej, czy kwartalnej wszelkie nieprawidłowości powinny zostać odnotowane oraz bezzwłocznie usunięte.

UWAGA: Szczegółowa lista czynności niezbędnych do wykonania w trakcie poszczególnych przeglądów systemów sygnalizacji pożaru znajduje się w specyfikacji PKN-CEN TS 54-14.

Co wpływa na bezpieczeństwo użytkowania instalacji?

Regularna konserwacja systemu sygnalizacji pożaru jest z całą pewnością jednym z kluczowych aspektów, które wpływają na bezpieczeństwo jego użytkowania, a także skuteczność i niezawodność działania. W celu utrzymania wszystkich urządzeń sygnalizacji pożaru w pełnej sprawności koniecznie należy stworzyć harmonogram konserwacji określający czynności w zakresie obsługi codziennej, miesięcznej, kwartalnej, czy rocznej. Wszelkie czynności powinny być wykonywane jedynie przez specjalistów posiadających niezbędną wiedzę, kompetencje oraz doświadczenie w tym zakresie. Wszelkie wykryte podczas przeglądów nieprawidłowości powinny być odnotowane oraz usunięte. Stosując się do określonych wytycznych, a także opracowanego harmonogramu przeglądów systemów sygnalizacji pożaru można zapewnić i utrzymać pełną sprawność systemu przez cały okres jego eksploatacji. To z kolei przekłada się bezpośrednio na bezpieczeństwo użytkowników danego obiektu.

Opracowano na podstawie:

• Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
• Wytyczne projektowania instalacji sygnalizacji pożarowej SITP WP-02:2021
• Specyfikacja techniczna PKN-CEN TS 54-14 Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji
• Standard CNBOP–PIB–0011 Ochrona przeciwpożarowa – Ręczne ostrzegacze pożarowe
• https://fireproof24.pl/konserwacja-systemu-sygnalizacji-pozaru/  (dostęp 2023-09-06)